في كتابه من نقد العقل إلى هيرمينوطيقا الرموز: بحث في فلسفة الثقافة عند إرنست كاسيرر، الصادر عن المركز العربي للأبحاث ودراسة السياسات، يحاول فؤاد مخوخ التركيز على فلسفة كاسيرر، ساعيًا لإثبات أصالتها وجِدَّتِها في مجال نقد الثقافة. فـ "قراءة كاسيرر فلسفة كانط"، كما يقول مخوخ، "متميزة وأصيلة، ويتجلى ذلك في مشروع تطوير نقد العقل وتمديده إلى نقد الثقافة الذي تجسد في فلسفة الأشكال الرمزية باعتبارها فلسفةً للثقافة، وتقعيدًا نظريًا لإبيستمولوجيا علوم الثقافة، وهيرمينوطيقا لتأويل عالَم الإنسان وفهمه".

Artykuł dotyczy treści oraz perspektyw rozwoju filozofii języka, zawierającej metodologiczne zasady badań nad językiem. Autorka przedstawia przegląd formacji lingwistyczno-filozoficznych w historii filozofii, jak również w dziejach językoznawstwa, wskazuje źródła współczesnych teorii lingwistyczno-filozoficznych. Analizuje ponadto właściwości języka jako systemu postrzegania świata, co znajduje wyraz przede wszystkim w jego funkcji kultywującej. System gramatyczny i leksykalny akumuluje bowiem zdobyte w procesie rozwoju kulturowo – historycznego doświadczenia określonej wspólnoty etniczno-kulturowej. Możliwość badania języka w z punktu widzenia filozofii jest uwarunkowana tym, że język ma istotę (...) znakową, służy jako narzędzie działalności poznawczej człowieka, a jednocześnie jako narzędzie komunikacji. Autorka wyraża przekonanie, że struktura, treść i funkcje języka w społeczeństwie są uwarunkowane jego rozwojem historycznym zgodnie z prawami dialektyki, obowiązującymi także w świecie rzeczy materialnych. W zastosowaniu tych. (shrink)

Hukuk sistemleri, kişinin maddi varlığı kadar manevi varlığını da korumayı amaçlamaktadır. İslam’ın insanı konumlandırdığı yer sebebiyle fıkıh da insanın manevi varlığını koruyacak normlar ortaya koymuştur. Yargı alanında asırlar boyu bu normları esas alan Osmanlı, Batı’nın etkisiyle birlikte bu normları kanunlaştırmaya başlamıştır. Bu kapsamda insanın manevi varlığına yönelik tecavüzler de kanun metinlerine girmiş, mahkemelerin davaları bu kanunlar çerçevesinde ele almaları istenmiştir. Kanunlarda ise manevi varlığa yönelik hakaret suçlarının klasik Hanefî fıkhına uygun olarak düzenlendiği görülmektedir. Lakin kanun yapımında zamanla fıkhî birikimden daha (...) az yararlanılmış, suçun taksiminde Batı sistematiği esas alınmıştır. Günümüz Türk pozitif hukukunda “şerefe yönelik suçlar” içerisinde düzenlenen hakaret suçunun da bu sistematiği takip ettiği ve Osmanlı pozitif hukukundan etkilendiği görülmektedir. Çalışmada hakaret suçu, Türk hukuk tarihinde birbirinin ardılı olan klasik Hanefî fıkhı, Tanzimat Dönemi kanunları, bazı konularda eski Türk Ceza Kanunu ve günümüz Türk Ceza Kanunu üzerinden mukayeseli olarak ele alınmaya çalışılacaktır. (shrink)

Zâhirî mezhebi, İslam hukuk tarihinde önemli izler bırakan bir mezheptir. Zâhirîlerin tipik özelliği; hüküm istinbatında nassların zâhirini esas almak, kıyas ve istihsan gibi re’ye dayalı yöntemleri kullanmamaktır. Mezhebin ismi öne çıkan iki imamından biri, mezhebin kurucusu figürü Dâvûd ez-Zâhirî, diğeri ise ünü mezhep imamının da önüne geçen mezhebin sistemleştiricisi İbn Hazm’dır. Bu çalışmada Dâvûd ez-Zâhirî ve İbn Hazm arasındaki ibâdetler fıkhına dair ihtilaflara değinilmiştir. Bu minvalde mevcut kaynaklardaki bilgilerden hareketle on sekiz meselede ihtilaf tespit edilmiştir. Söz konusu ihtilafların temel sebeplerini (...) rivayetlerden ve yorum şeklinden kaynaklanan sebepler olmak üzere iki başlıkta toplamak mümkündür. (shrink)

Kitāb-i avval. Falsafah-i qadīm -- Kitāb-i duvvum. Falsafah-ʼi Qurūn-i Vusṭá -- Kitāb-i sivvum. Falsafah-ʼi jadīd.

Islamic philosophy; History; Criticism and interpretaion.

al-juzʼ 1. al-Alfāẓ wa-madhāhib -- al-juzʼ 2. al-Mafāhīm wa-al-uṣūl.

Fıkıh literatüründe sünnet önemli bir yere sahiptir. Çünkü fıkhın temeli Hz. Peygamber tarafından atılmış ve fıkhın gayesini en iyi bilen ve uygulayan kendisi olmuştur. Bu sebeple şer’î amelî konularda hüküm istinbatı için müctehid imamlar, Kur’an’dan sonra sünnete başvurmuşlardır. Bununla birlikte müctehid imamlar, Hz. Peygamber’den gelen rivayetlerin bazılarını kabul ve onlarla amel etmede görüş ayrılıkları yaşamışlardır. Görüş ayrılıklarının temelinde ise sünnetin ekseriyetini teşkil eden haber-i vâhid vardır. Çünkü haber-i vâhid yapısal açıdan yalan, yanlışlık ve vehm ihtimali bulundurması yanında doğruluğu zan ile (...) sabit olması sebebiyle özellikle Hanefî usûlcülerine göre bilgi ifade etmez. Bu yönüyle haberi vâhid, mütevâtir haber kadar kuvvetli ve bağlayıcı olmayıp zannî bir bilgi ifade eder. Bu doğrultuda haber-i vâhid, “bilgi gerektirmez, zan gerektirir” şeklinde ifade edilmiştir. Bu ifade bağlamında şöyle bir soru ortaya çıkmaktadır: Haber-i vâhid, bilgi ifade etmediği halde, onunla amel edilmesi mümkün müdür? Bu sorudan hareketle zan ifade eden haber-i vâhidin hücceti ve onunla amel edilmesinin mümkün olup olmadığını, mezheplerin haber-i vâhide yaklaşımlarının nasıl olduğunu ve bu durumun cenaze bahsine ilişkin hükümlere nasıl yansıdığını ortaya koymak amacıyla bu çalışma ele alınmıştır. Dolayısıyla bu çalışmanın konusu, haber-i vâhidin hücceti için mezheplerin ileri sürdüğü farklı şartlar ve bu şartların hükümlere -cenaze namazı özelinde- etkisi ile sınırlıdır. Yöntem olarak öncelikle kavramsal çerçevede haber-i vâhidi tanımlamak, bilgi değerini ortaya koymak ve mezheplerin onunla hücceti noktasında benimsedikleri şartları tespit etmek amacıyla ilgili mezheplerin usûl eserleri incelenmiştir. Daha sonra mezheplerin benimsediği bu usûlî yöntem, cenaze bahsindeki yerini belirlemek üzere ilgili mezheplerin fürû kitapları taranmıştır. Bu metottan hareketle mezheplerin usûlde benimsediği ilkenin fürû meselelerine nasıl yansıdığı, haber-î vâhidin zannî bilgi ifade etmesine rağmen onunla amel etmenin gerekçesi ve cenazeye ilişkin bazı hükümlerde mezheplerin farklı hüküm benimsemelerinin nedeni ortaya konulacaktır. (shrink)

İslam hukukun temel ilkelerinin yazımında ve beyanında usûlcülerin yöntemleri farklıdır. Şîrâzî, fıkıh usûlünde birçok kitap telif etmiş, şöhreti yayılmış bir usûlcüdür. Bu çalışmada Şîrâzî’nin ve onun en önemli kitaplarından olan “el-Luma’ fî usûli’l-fıkh”ın tanıtımı yapılacak ardından yönteminin en belirleyici özellikleri ve kitabının içeriğini sunma yaklaşımı açıklanacaktır. Böylece uygulamalı bir şekilde mensup olduğu fıkhî ekolün ayırt edici özelliklerinin tesbiti yapılacaktır. Araştırmanın neticesinde Şîrâzî’nin mütekellim metodunu takip ettiği sonucuna varılmıştır. Eserinde fıkıh usûlünün bir dizi teriminin tanıtımına ve usûl kaidelerinin beyanına yer vermesi, (...) onları farklı kanıtlarla doğrulaması ve kaleme alması metodunun belirleyici özelliklerindendir. Şîrâzî, akli, nakli ve dilin delaleti olmak üzere farklı deliller kullanır. Selefin araştırdıkları konuları nakledip kapsamlı bir incelemeyle tartışmalı konuları aktarır. Furu’u fıkıh konularına veciz bir şekilde, sadece temel kaideleri açıklaması ve örnek olması açısından değinir. Eserinde fıkıh usûlü konularına ayrıntılı bir şekilde yer verir ancak kelamî konulara yer vermez. Şîrâzî’nin görüşlerinin kesin delillerle desteklenmesi fikrî bağımsızlığına işarettir. O, araştırmasında tarafsız ve bağımsızdır. Herhangi bir mezhep taassubu düşüncesi yoktur. İhtilaflı meselelerde muhaliflerin delillerini zikretmemesinden ötürü eleştirilmiştir. Eseri bazı meseleler hariç fıkıh usûlünün bütün konularını şamildir. Alanında faydalı ve ulemanın istifade ettiği bir eserdir. (shrink)

Nasların sınırlı, olayların ise sınırsız olması nedeniyle gün geçtikçe fıkıhla ilgili birçok meselede İslam hukuk felsefesi ve mantığı gündeme gelmektedir. Burada tanıtımı yapılacak çalışma da bu konuyu ele almaktadır. İslam hukuk felsefesi ve mantığı başlığı altında mevcut hükümlerin geçmişteki sosyal çevre ve düşünce biçimlerinin ürünü olduğuna dikkat çekilen bu çalışmada Arap toplumunun vahiyle ilişkisi incelenmektedir. Bu çerçevede çalışmanın amacı, İslam hukukundaki hükümlerin oluşumunda beşerî unsurun etkisini tespit ederek vahyin özüyle ilişkili hükümlerin ve beşerî faktörün etkin olduğu hususların birbirinden ayrılması gerekliliğine (...) dikkat çekilmesidir. Böylelikle fıkhın yeniden inşasında vahyin özüyle ilişkili bir temel oluşturma iddiası çalışmanın temel tezini oluşturmaktadır. (shrink)

İslâm hukuku, gelişmiş bir hukuk teorisine sahiptir. Edille-i erbaa’nın yanında yorum ve akıl yürütmeye dayalı birçok hüküm elde etme teorisi türetilmiştir. Bunların mahiyeti ve nasıl kullanılacağı İslâm hukukçuları tarafından süreç içerisinde geliştirilmiştir. İslâm hukukçuları, hüküm elde etme yöntemlerinin gerek yanlış kullanımı gerekse bu yöntemlerin kapsamının genişletilmesiyle ortaya çıkan problemli sonuçların düzeltilmesinde bazı ilimlerden ve tekniklerinden yararlanmışlardır. Disiplinler arası bu çalışmalarla özellikle kıyas işlemine ve illete yöneltilen eleştirilerin doğru bir şekilde tespit edilmesi amaçlanmıştır. Bu eleştiri ve itirazların haklı bir nedene ve (...) delile dayanıp dayanmadığını ortaya koyma noktasında istifade edilen ilimlerden biri de münâzaradır. İslâm ilim geleneğinde fıkıh ve kelamla birlikte müstakil bir ilim haline gelen münâzara, mezheplerin teşekkül ettiği dönemlerde oluşmaya başlamıştır. Daha çok fıkıhta kendisine pratik alan bulan münâzara, özellikle usûl-i fıkhın önemli bir bölümü oluşturan kıyasın yorumlanmasına etki etmiş ve hatta istidlâl yöntemleri arasına olduğu varsayılmıştır. Usûl-i fıkıhta pek çok münâzara yönteminden istifade edilmiştir. Bunlardan biri de fesâdü’l-vaz‘dır. En çok kullanılan tanımıyla fesâdü’l-vaz‘, bir illete o illetin gerektirdiği şeyin zıddı olan bir hükmün bağlanması şeklinde tarif edilmektedir. Bu ise illeti bütünüyle geçersiz kılan bir durumdur. Fesâdü’l-vaz‘da, mu‘teriz istidlâlde bulunana, bu yönteme mahsus itirazları yönelterek kıyasın hatalı olduğunu ispat etmeye çalışmaktadır. Fesâdü’l-vaz‘, kıyas kurgusunun temeline yöneltilen bir itiraz türü olduğundan usûlcüler tarafından illete yöneltilen kuvvetli itiraz türlerinden biri olarak kabul edilmiştir. Bununla birlikte bu itiraz türünün hangi illete yöneltilebileceği hususu İslâm hukukçuları arasında tartışılmıştır. Hanefîler fesâdü’l-vaz‘ı sahih bir itiraz yöntemi olarak kabul ederler ancak bununla müessir illete itirazda bulunulamayacağını düşünürler. Zira Hanefîler’e göre müessir vasfın doğruluğu Kitap, sünnet ve icmâ ile ortaya konulmuştur. Bu delillerin fasit vasıf üreteceği düşünülemez. Şâfiîler’e göre ise fesâdü’l-vaz‘ ile her türlü illete ve hükme itiraz edilebilir. Hatta bazı Şâfiî hukukçuları, bu yöntemin kıyasa mahsus olmayan genel bir itiraz türü olduğunu düşünmektedirler. Mezheplerin hem kıyasın şartlarına hem de fesâdü’l-vaz’ın mahiyetine yükledikleri bu farklı yorumlardan dolayı fürû meselelerde farklı sonuçlar ortaya çıkabilmektedir. Bu çalışmada İslâm hukuk usûlünde kıyas işlemine yöneltilen bir itiraz türü olarak fesâdü’l-vaz‘ incelenmiş ve mukayeseli fürû örnekler tespit edilerek fesâdü’l-vaz‘ın mahiyeti ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Böylelikle, İslâm’da hukuk mantığında önemli bir yere sahip olan ve kıyas adı altında toplanması mümkün olan hukukî akıl yürütme yöntemlerinin çeşitliliğinin tespit ve tahlil edilmesi hedeflenmiştir. (shrink)

As a slew of recent work in epistemology has brought out, there is a range of cases where there's a strong temptation to say that prudential and (especially) moral considerations affect what we ought to believe. There are two distinct models of how this can happen. On the first, “reasons pragmatist” model, the relevant prudential and moral considerations constitute distinctively practical reasons for (or against) belief. On the second, “pragmatic encroachment” model, the relevant prudential and moral considerations affect what one (...) is epistemically justified in believing. The pragmatic encroachment model appears to have several advantages over reasons pragmatism, and this has led many recent philosophers to endorse the former. However, in this paper we argue that a version of reasons pragmatism can be (at least largely) saved from these purported disadvantages once paired with an independently plausible permissivism about epistemically justified outright belief. This hybrid view—“permissivist pragmatism”—holds that when there is more than one epistemically permitted doxastic attitude, practical (including moral) considerations can determine which epistemically permitted doxastic attitude one all-things-considered ought to have. This view avoids both the problems faced by simple versions of reasons pragmatism, and those that distinctively attend pragmatic encroachment, while preserving the advantages of each view. (shrink)

We study structures equipped with generic predicates and/or automorphisms, and show that in many cases we obtain simple theories. We also show that a bounded PAC field is simple. 1998 Published by Elsevier Science B.V. All rights reserved.

Bu çalışmada İmam Mâlik’in/Mâlikîlerin necasetler ve kadınların özel halleriyle ilgili üç sünni mezhep başta olmak üzere cumhura muhalefet ettiği ve bu mezhebin karakteristiği haline gelen bazı temel meselelerden yola çıkılarak onların Hicaz bölgesi kaynaklı bir mezhep olarak eser çizgisinde mi rey çizgisinde mi yahut bu iki arasında olup esere mi daha yakın olduğu ihtimallerini ortaya koymak amaçlanmıştır. Bu noktada Mâlikîlerin ve diğer mezheplerin muteber klasik kaynakları ile “ihtilâfu’l-fukahâ” türünden eserlere müracaat edilmiştir. Ele alınan örneklerde Mâlikîlerin görüşleri şöyledir: Suların pislenmesi konusunda (...) Mâlikîler suyun azlık ya da çokluk ölçüsünü değil suyun rengi, tadı ve kokusu gibi temel vasıflarından birinin değişip değişmediğini esas alarak hüküm vermişlerdir. Eti yenen hayvanların idrar ve dışkıları konusunda eti yenen hayvan necis bir şeyler yeyip içmemişse bunların hem idrarları hem de dışkılarının temiz olup, namaza engel olmadığı görüşünü benimsemişlerdir. Köpeğin kendisinin ve yaladığı kabın temiz olup olmadığı konusunda Mâlikîler köpek ve domuz dahil canlı olan her hayvan -necis bir şey yemiş olsa bile- temiz olduğu görüşünü savunmuşlardır. Hayzın herhangi bir alt sınırının olup-olmadığı noktasında bunun alt bir sınırının olmadığı ve bir defalık kanama yani kısa bir müddet kanın gelmesinin âdetin sübutu için yeterli olduğunu görüşünü benimsemişlerdir. Âdetli kadının Kur’an okuması meselesinde ise bu durumda olan kadının Kur’an’a dokunmasının yasak olduğu, fakat onu dokunmadan okuyabileceği görüşünde olmuşlardır. Hatta öğretici veya öğrenci olanlar zaruret miktarınca eğitim amacıyla ruhsat hükümden faydalanarak Kur’ân’a hem dokunabilir hem de onu okuyabilir. Elde edilen bulgular neticesinde İmam Mâlik’in/Mâlikîlerin maslahat ve istihsanı kullanmada öne çıkan bir mezhep olarak reyi kullanmakla birlikte, genel olarak nasların umumundan veya mutlaklığından hareket ettikleri, görüşlerine aykırı özel nasları mutlaka usule ait bir yöntemle te’vil ettikleri yahut cerh ve ta’dil yoluna başvurdukları veya meşru gerekçeleri olan istihsan yoluyla terk ettikleri, dolayısıyla esere daha yakın oldukları ve Hicaz fıkhını temsil ettikleri sonucuna ulaşılmıştır. (shrink)

Özet Dini bilginin temel kaynağı olan Kur’an ve Sünnet’in Peygamberimizden bize haber yoluyla intikal ettiği hususu izahtan vârestedir. Rasûlullâh demek, Allah’tan aldığı bilgiyi insanlara ileten elçi, haberci demektir. Bu nedenle Peygamberlerden bize ulaşan dini bilgiye de haber ya da haber-i resûl denilmiştir. Rasûlullâh’tan teşrî’ ile ilgili gelen her haber, duyanlar ve tevâtür yoluyla ulaşılanlar için bila şek vela ihtilâf, kesinkes doğru ve bağlayıcıdır. Ancak bazı haberlerin Rasûlullâh’a nisbeti kesin olmadığı için ya da nisbeti kesin olsa da delâleti kesin olmadığı için (...) o haberlerin ifade ettiği bilgi de kesin değil, zannîdir. Kimi güdümlü veya meselenin mâhiyetinden bihaber bazı kişilerin; dinde zanla amel edilmez gibi temelsiz iddialarını bir tarafa bırakacak olursak, zannî bilgi, kesin bilgi mucibince bağlayıcıdır. Zannî bilginin, birden çok ihtimal barındırıp ictihad alanı olması bu durumu değiştirmez. Nitekim furû-i fıkhın çoğu zannî bilgi ifade eden haber-i vâhid ve ictihada mebnidir. İctihad, İslam hukukunun çok geniş bir alanını kapsamaktadır. Âmil durumda olduğu kıyas başta olmak üzere mesâlih-i mürsele, istihsan, sedd-i zerayi, sahâbe kavlinin delil değeri, istıshab, istıslah ve örfü de göz önüne aldığımızda karşımıza devasa bir alan çıkmaktadır. Bu kadar büyük bir alanı kapsayan ve böylesine ehemmiyetli bir konunun her türlü ilgi, alaka ve araştırmayı hak ettiğini düşünüyoruz. Sınırlı naslarla, sınırsız ihtiyaç ve sorunlara çözüm bulabilmenin yegâne yolu ictihattır. Aynı zamanda ictihat, İslam’ın kıyamete kadar her çağda ve her toplumda yaşanabilmesinin de temelidir. Dolayısıyla Zannî bilgiyi ve ictihadı reddetmek, İslam hukukunu sosyal yaşamdan çekmek demektir. Bu çalışmada, zannî bilginin tanımına, kapsamına, delil değerine, ictihadın tanımına, zanniyâtlarda ictihad edebilmenin delillerine, ictihad edebilme ehliyetine, zannî bilginin ve ictihadın reddi durumunda ortaya çıkacak sonuçlara yer verilmiştir. (shrink)

BackgroundIn Saudi clinical settings, benevolent family care that reflects strongly held sociocultural values is commonly used to justify overriding respect for patient autonomy. Because the welfare of individuals is commonly regarded as inseparable from the welfare of their family as a whole, these values are widely believed to obligate the family to protect the welfare of its members by, for example, giving the family authority over what healthcare practitioners disclose to patients about their diagnoses and prognoses and preventing them from (...) making informed decisions about their healthcare.DiscussionFamily dominance over the healthcare decisions of competent patients is ethically problematic when the family prevent healthcare practitioners from disclosing diagnoses and prognoses to patients who have the capacity to consent and make decisions in their own best interests. Thus, the author holds that sociocultural values ought to be respected only when they do not prevent competent patients from knowing their diagnoses and prognoses or prevent them from making their own decisions.ConclusionHealthcare practitioners should not allow patients’ families to control what can or cannot be disclosed to competent patients. This is particularly important when patients are approaching death so that they may address their material and spiritual wishes—among other needs—as they prepare for death. Justification for this position is drawn from the Maqasid Al-Shariah-based Islamic bioethics approach, from which it is possible to argue that the harm of withholding diagnoses and prognoses from patients who are imminently dying outweighs the potential benefits. (shrink)

1942 yılında Hindistan’da dünyaya gelen merhum Saîd Ahmed el-Bâlenbûrî, çağımızın önemli bilginlerindendir. Uzun yıllar Diyobend medreselerinde fıkıh ve hadis müderrisliği yapmıştır. Bu medreselerde okutulmak üzere birtakım ders kitapları kaleme almıştır. Onun yazdığı ders kitaplarından birisi de Hanefi mezhebi usulüne dair telif ettiği Mebâdiü’l-Usûl adlı eserdir. Bu çalışmayla ilgili eser tanıtılarak eksik görülen yönlerinin ortaya çıkarılması amaçlanmıştır.

As researchers interested in social aspects of sport, we enmesh ourselves in the work of memory, (re)membering and forms of ‘capturing’ sport and sport experiences. While nostalgia is at play in these social constructions of sport, for researchers we contend that the concept of nostalgia can prove devious. In this paper, we illustrate the social significance afforded to nostalgic experiences or events, and consider their representation in social sciences sport research. We develop and apply arguments concerning the senses, nostalgia, and (...) language in line with the ‘abilities’ view of concepts. The consequences of nostalgia can, we contend, be underplayed, taken for granted and/or ignored by sport researchers in ways that curtail more critical readings of sport phenomena. Our purpose is to interrogate the construction and a/effects of nostalgia as hidden/implicit/latent and heuristic. We advocate methodological critique that addresses the elusive, apparent, ‘capturable’ and confusing nature of nostalgia within sport research. (shrink)

This is an attack on Aristotle showing that his misplaced drive toward the consistent application of his actualistic ontology (denying the reality of all potential things) resulted in many of his major theses being essentially vacuous.